Stabilizatory - Elektronik

Stabilizator to układ elektroniczny, który ma za zadanie utrzymywać stałe napięcie (stabilizator napięcia) lub prąd (stabilizator prądu) na wyjściu, niezależnie od zmian napięcia zasilającego i obciążenia. Istnieją stabilizatory napięcia (prądu) stałego oraz stabilizatory napięcia (prądu) przemiennego, przy czym w praktyce stabilizatory prądu są budowane na bazie stabilizatorów napięcia.
W stabilizatorach najczęściej wykorzystywane są obwody ujemnego sprzężenia zwrotnego, gdzie porównuje się napięcie wyjściowe z wzorcowym źródłem napięcia o wysokiej stabilności. W efekcie tego porównania generowany jest sygnał kontrolny, który reguluje elementy układu w celu zniwelowania niepożądanych zmian napięcia na wyjściu.
Stabilizatory można podzielić na dwie główne grupy: stabilizatory liniowe (o ciągłej regulacji) i stabilizatory impulsowe, oddzielną grupą stabilizatorów są źródła napięcia odniesienia.

STABILIZATORY LINIOWE - regulatory napięcia

Początkowo stosowane były stabilizatory liniowe oparte na elementach dyskretnych, takich jak lampy, diody Zenera i tranzystory. Z czasem zastąpione zostały one przez stabilizatory w postaci układów scalonych, które charakteryzują się lepszymi parametrami. Współcześnie większość produkowanych stabilizatorów liniowych posiada wbudowane obwody ograniczające prąd wyjściowy podczas przeciążenia oraz przy nadmiernym wzroście temperatury struktury krzemowej.
Stabilizatory liniowe można podzielić na cztery grupy:

- stabilizatory napięć dodatnich o ustalonym napięciu,
- stabilizatory napięć ujemnych o ustalonym napięciu,
- stabilizatory napięć dodatnich o napięciu ustalanym przez użytkownika,
- stabilizatory napięć ujemnych o napięciu ustalanym przez użytkownika.

Większość stabilizatorów liniowych jest budowana w formie układów trzykońcówkowych. Obecnie w popularnych urządzeniach nie używa się już stabilizatorów w drogich metalowych obudowach TO-3, lecz głównie w plastikowych TO-220 i TO-92. Na schematach elektronicznych wejście stabilizatora jest zazwyczaj oznaczane jako INPUT, IN lub I, wyjście jako OUTPUT, OUT lub O, a masa jako GROUND lub GND. W przypadku stabilizatorów o napięciu ustalanym przez użytkownika zamiast masy występuje wejście sterujące oznaczone jako ADJUST lub ADJ.

Najpopularniejsze stabilizatory napięć dodatnich należą do serii 78XX, natomiast napięć ujemnych do serii 79XX, gdzie dwie ostatnie cyfry określają napięcie wyjściowe. Dodatkowa litera w oznaczeniu informuje o maksymalnym prądzie pracy: L – 0,1 A, M – 0,5 A, bez litery – 1 A lub 1,5 A, S – 2 A, T – 3 A. Przykładowo LM78L05 oznacza stabilizator o napięciu wyjściowym 5 V i prądzie do 0,1 A, natomiast LM79M15 to stabilizator o napięciu −15 V i prądzie 0,5 A.

Stabilizatory serii 78XX są produkowane na maksymalnie 24 V, zaś seria 79XX na maksymalnie −24 V, dlatego większe liczby są wykorzystywane do oznaczania napięcia wyjściowego, z częścią dziesiętną, na przykład stabilizator 7852 ma napięcie 5,2 V, a 7885 – 8,5 V. Wśród stabilizatorów o napięciu ustalanym przez użytkownika używane są układy LM317 (dla napięć dodatnich) i LM337 (dla napięć ujemnych).

STABILIZATORY IMPULSOWE - przetwornice

Stabilizatory impulsowe składają się z dwóch głównych części: impulsowego układu przekazywania energii (stopnia mocy) oraz układu regulacyjnego (sterującego). Ich zadaniem jest utrzymanie średniej wartości napięcia na wyjściu na ustalonym poziomie poprzez cykliczne włączanie i wyłączanie elementu przełączającego (kluczującego). Napięcie z elementu kluczującego jest filtrowane, co pozwala uzyskać napięcie o pożądanych parametrach. Stabilizatory impulsowe charakteryzują się wysoką sprawnością energetyczną (70–90%), która jest niemal niezależna od różnicy między napięciem wejściowym a wyjściowym. Ich konstrukcja wymaga zastosowania elementów dyskretnych, takich jak indukcyjności i kondensatory.

Jednakże ze względu na sposób działania, stabilizatory impulsowe mogą wprowadzać zakłócenia. Są one stosowane głównie w układach o większej mocy (powyżej kilku watów) oraz w sytuacjach, gdzie występuje duża różnica między napięciem wejściowym a wyjściowym. Istnieją różne topologie nieizolowanych przekształtników DC/DC, takie jak obniżające (buck, step-down), podwyższające (boost, step-up) oraz zmieniające polaryzację napięcia wyjściowego.

Natomiast izolowane galwanicznie stabilizatory impulsowe, które zawierają transformator zasilany napięciem kluczowanym, nazywane są przetwornicami napięcia i znajdują zastosowanie głównie w układach zasilania sprzętu elektronicznego, w tym również w zasilaczach komputerów.

ELEKTRONIKSC - Twój dostawca stabilizatorów

Potrzebujesz stabilnego napięcia do działania swojego urządzenia? Wybierz stabilizatory dostępne w naszym sklepie! Stabilizatory liniowe i impulsowe, o różnych parametrach i prądach, które zapewnią stabilną pracę twoich urządzeń. Stabilizatory serii 78XX i 79XX, czy może stabilizatory impulsowe? Wybierz odpowiedni dla siebie model i ciesz się bezpiecznym zasilaniem! Nie czekaj, sprawdź naszą ofertę już teraz!